พระสมเด็จฯ พิมพ์เกศไชโย ปิดทองล่องชาด กรุเพดานวิหารวัดระฆัง

     จากการสืบค้นทางประวัติศาสตร์และจากประสบการณ์ของผู้รู้อีกหลายท่าน ส่วนมากมีความคิดเห็นสอดคล้องกันว่า    พระสมเด็จวัดระฆังโฆสิตาราม ชุดลงรักปิดทองล่องชาดเป็นกรณีพิเศษนี้ ได้สร้างขึ้นในช่วงประมาณ  ปี พ.ศ. 2408 

มูลเหตุในการการสร้างพระสมเด็จปิดทองล่องชาดชุดนี้  นอกจากเป็นการสืบพระพุทธศาสนาตามคติแล้ว  ยังเพื่อมอบให้แก่พระบรมวงศานุวงศ์ ข้าราชการชั้นผู้ใหญ่ คหบดี และประชาชนโดยทั่วไป  

 พระสมเด็จที่การลงรักปิดทองล่องชาดนั้นถือได้ว่าเป็นประณีตศิลป์จากฝีมือช่างหลวง ช่างสิบหมู่แห่งกรุงรัตนโกสินทร์    การจัดสร้างมีพระสมเด็จ พิมพ์วัดระฆังฯ เป็นหลัก และมีการพบพระสมเด็จที่พิมพ์วัดเกศไชโยด้วย

เป็นที่เชื่อกันว่าพระสมเด็จเกศไชโยสร้างจากวัดระฆังแล้วจึงนำไปบรรจุที่วัดเกศไชโย อ่างทอง อนึ่งมีผู้อาวุโสร้านเลี่ยมพระชื่อดังในวงการเล่าว่า....เคยพบพิมพ์พระสมเด็จที่เป็นแม่พิมพ์แกะด้วยหิน   ด้านหนึ่งเป็นพิมพ์วัดระฆังฯ ส่วนอีกด้านเป็นพิมพ์วัดเกศใชโย ซึ่งเป็นหลักฐานบ่งชี้ข้อสันนิษฐานว่าพระพิมพ์วัดเกศไชโยสร้างที่วัดระฆังฯ  แต่เมื่อมีคนทราบว่ามีแม่พิมพ์พระสมเด็จมากรายเข้า จากปากต่อปากทำให้มีคนมาถามบ่อยเข้าจึงตัดสินใจนั่งเรือข้ามฟาก ท่าช้าง- วัดระฆังฯ นำแม่พิมพ์ดังกล่าวไปหย่อนลงกลางแม้น้ำเจ้าพระยา  ทั้งนี้เพื่อความสบายใจและน้อมสักการะถวายคืนเจ้าประคุณสมเด็จพระพุฒาจารย์ ( โต พรหมรังสี )

จากหนังสือ ภาพ-ประวัติ พระสมเด็จโต โดย พ.ต.ต.จำลอง มัลลิกะนาวิน  กล่าวไว้ว่า.

.......พระสมเด็จชุดนี้สร้างเมื่อปี พ.ศ.2408 เป็นพระเนื้อผงลงรักปิดทองล่องชาด  และเมื่อท่านได้มรณภาพพระชุดนี้ได้ถูกนำมาเก็บไว้บนเพดานวิหารวัดระฆัง และมิได้มีผู้ใดพบเห็นจนกระทั่งปี พ.ศ. 2515  จึงมีผู้ค้นพบพระชุดนี้ และในปีนี้เองเป็นปีที่ครบ 100  ปี  ที่สมเด็จพระพุฒาจารย์ (โต พรหมรังสี)  ท่านมรณภาพ   ได้มีการค้นพบพระสมเด็จบนเพดานวิหารวัดระฆังเป็นจำนวนมาก  มีหลายพิมพ์   พระสมเด็จที่พบนี้กล่าวกันว่าวางสุมกองไว้บนเพดานวิหารมิได้มีการใส่ภาชนะใดปกปิดไว้   พระสมเด็จที่พบนั้นส่วนใหญ่เป็นพระสมเด็จปิดทองล่องชาด

พระสมเด็จปิดทองล่องชาด จากเพดานวิหารวัดระฆังรุ่นนี้ เป็นของโบราณทำด้วยความประณีตและฝีมืออย่างแท้จริง   ถ้าหากนำมาลบทองและชาดออก  ปรากฏว่าลบยาก  เมื่อลบออกแล้วเนื้อในขององค์พระจะขาวดังสีงาช้าง  บางองค์มีแตกลายงดงดงาม     

จากหนังสือประวัติวัดระฆังโฆสิตาราม และประวัติสมเด็จพระพุฒาจารย์ (โต พรหมรังสี) มีบางตอนว่า.. 

          “ กล่าวกันว่า   ภายหลังเจ้าคุณสมเด็จฯ ถึงมรณภาพ  พระสมเด็จที่ใส่บาตร สัต และกระบุง  ตั้งไว้ที่หอสวดมนต์นั้น  ได้ขนย้ายเอาไปไว้ที่ในพระวิหารวัดระฆัง  (ไว้ที่บนเพดานวิหารก็มี)  โดยมิได้มีการพิทักษ์รักษากันอย่างไร  ประตูวิหารก็ไม่ได้ใส่กุญแจ เป็นต้น ในปีหนึ่งเป็นเทศกาลตรุษสงกรานต์มีทหารเรือหลายคนมาเล่นการพนันที่หน้าวัด  เช่น  หยอดหลุม  ทอยกอง  จะเนื่องด้วยเหตุใดไม่ปรากฏ  ทหารเรือเหล่านั้นได้วิวาททำร้าย และชกต่อยกัน ทหารเรือคนหนึ่งได้เข้าไปเอาพระสมเด็จในวิหารมาอมได้ 1 องค์  แล้วกลับมาชกต่อยกันต่อไป   ที่สุดปรากฏว่าทหารเรือคนนั้นไม่ได้รับบาดเจ็บอย่างไร  แม้รอยฟกช้ำก็ไม่มี  ส่วนทหารเรือคนอื่น ๆ ต่างได้รับบาดเจ็บที่ร่างกาย   มีบาดแผลมากบ้างน้อยบ้างทุกคน “ 

          อีกเรื่องหนึ่งว่า  “  คราวหนึ่งมีชายคนหนึ่งอยู่บ้านตำบลไชโย  จังหวัดอ่างทอง  ป่วยเป็นอหิวาตกโรค   คืนวันหนึ่งฝันว่าเจ้าประคุณสมเด็จโต ฯ มาบอกว่า  ยังไม่ตาย  ให้ไปเอาพระสมเด็จที่บนเพดานวิหารวัดระฆังมาทำน้ำมนต์กินเถิด พวกญาติได้พยายามแจวเรือกันมาเอาพระสมเด็จไปอธิษฐานทำน้ำมนต์ให้กินก็หายจากโรคนั้น   ทั้งสองเรื่องที่เล่ามานี้  ว่าเป็นมูลให้เกิดคำเล่าลือถึงอภินิหารพระสมเด็จเป็นประถม”